تحقیق درباره راه های جلوگیری از مهاجرت از روستا به شهر
مهاجرت امروزه پدیده‌ای است که در ایران به یک امر عادی تبدیل شده و بسیاری از روستانشینان با ترک زادگاه خود راهی شهرهای بزرگ می‌شوند. بررسی های داخلی و خارجی که درباره مهاجرت به خصوص مهاجرت از روستا به شهر انجام شده، توافق دارند که تمایل و تصمیم گیری برای مهاجرت به سن و جنس و تحصیلات بستگی دارد. افراد ۱۵ تا ۳۰ ساله در جریان مهاجرت سهم عمده را دارند.
طبق نتایج سرشماری ۱۳۷۵، بیشترین مهاجران زن و مرد در سنین ۲۴-۲۰ ساله (۱۳۲۰۷۶۶نفر) قرار دارند و بعد از تعداد نفرات گروه‌های سنی به نسبت جناح های گروه سنی کاسته می شود . همچنین در سرشماری یاد شده نسبت جنسی کل کشور ۱۰۳ و نسبت جنسی مهاجران ۱۲۳ گزارش شده است، که نشان می دهد بیشترین مهاجران کشور را مردان تشکیل می دهند.
تفاوت نسبت جنسی در گروه سنی ۲۴-۲۰ ساله به بالاترین سطح خود می رسد. برای تحلیل نسبت جنسی مهاجران در ایران گروه سنی ۲۹-۲۵ ساله مناسب است. در گروه سنی ذکر شده، نسبت جنسی برای مهاجران ۱۲۴ و برای کل کشور ۱۰۰ است که در این گروه سنی مردان بیشتر برای کسب درآمد، دانش، اشتغال و غیره مکان اقامت خود را ترک می کنند.
علت مهاجرت مردم روستا به شهرها چیست؟
مهاجرت افراد جوان از روستا باعث کاهش رشد جمعیت (و در مواردی خالی از سکنه شدن)، افزایش نسبت سالخوردگی و افزایش نسبت وابستگی در روستا می‌شود. طبق بررسی های وزرات اقتصاد در روستاها و شهرهای کوچک، نرخ رشد جمعیت پایین تر از نرخ طبیعی است(وزارت اقتصاد، ۱۳۷۵).
در تحقیقی تحت عنوان «سالخوردگی جمعیت شاغل در بخش کشاورزی ایران، دلایل و پیامدها» مهم ترین عامل موثر بر سالخوردگی جمعیت شاغل در بخش کشاورزی را مهاجرت دانسته است. از آنجا که اکثر مهاجران را جوانان جویای کار تشکیل می‌دهند، در نتیجه نوعی عدم تعادل (از نظر ساختار سنی) بین جمعیت شاغل در مناطق شهری (قطب مشاغل صنعتی و خدماتی) و مناطق روستایی (قطب مشاغل کشاورزی) پدید آمده است.
این عدم تعادل به صورت سالخورده تر شدن جمعیت کشاورز و جوان تر شدن جمعیت شاغل در بخش های صنعت و خدمات جلوه گر می شود. کاهش مشاغل روستایی در واقع به دلیل ایجاد تسلسلی منفی در روستا در نهایت منجر به مهاجرت خانوارهای زیادی از روستا می شود. علاوه بر این، خود مهاجران نیز در محیط شهری با مسائل بی شماری مواجه می شوند.
مطالعه ای که در زمینه اثر مهاجرت بر مرگ و میر صورت گرفته بود، نشان داد که مسکن مهاجران روستا- شهر اغلب بهره‌ای از بهداشت و تسهیلات بهداشتی رسمی ندارد. شرایط چنین مساکنی برای امید به زندگی کودکان زیان آور است. ضعف توان اقتصادی مهاجران، باعث می شود که در مجاورت صنایع سنگین ساکن شوند که این امر آنها را در معرض بیماری های عفونی و تنفسی قرار می دهد.
هزینه فرصتی که یک روستایی دارد کلید حل و عامل اصلی مهاجرت از روستا به شهر است. یک فردی که مهاجرت می کند محاسبه می کند در این هجرت، چه چیزی بدست می آورد و چه چیزی از دست می دهد. یک روستایی در مهاجرت زمین، خانه و روایط اجتماعی اش را از دست می دهد و اگر کارگر ساده باشد دستمزدش را اما او انتظار دارد در شهر درآمد بیشتری داشته باشد و یک درامد انتزاعی در درنظر دارد و برای رسیدن به همان مهاجرت می کند.
درواقع نرخ اشتغال مقصد ضربدر دستمزد واقعی، درآمد انتزاعی را بدست می آورد، در نتیجه اگر فاصله دستمزد حقیقی با دریافتی انتزاعی در مقصد بیشتر باشد مهاجرت بیشتر است. متاسفانه در روستاها چون اقتصاد معیشتی است و هزینه فرصت بسیار پایین است مهاجرت به شهر انجام می شود. الان روستاییان حدود ۱۲۰ روز در سال کار می کنند و برای همین در مهاجرت چیزی را از دست نمی دهند که نگران آن باشند. متاسفانه روستاهای ما اکنون خالی هستند و کمبود آب، کشاورزی را در روستاها تحت تاثیر قرار داده است برای همین وقتی درآمد فرد در روستا کمتر از یک کارگر ساختمانی در شهر باشد او ترجیح می دهد مهاجرت کند.
راه های جلوگیری از مهاجرت از روستا به شهر
۱- تنظیم استراتژی کلان توسعه روستایی و کارآفرینی : بدون شک بدون وجود استراتژی توسعه روستایی و کارآفرینی کلان نمی توان انتظار توسعه روستایی و کارآفرینی را در مناطق روستایی کشور و منطقه ای را داشت .
۲- بررسی علمی مناطق روستایی استان ها از نظر استعداد سنجی در زمینه تولید و اشتغال در زمینه کشاورزی ، صنعت و خدمات و توریست.
۳- شناسایی فرصتهای کارآفرینی در روستا های استان ها .
۴- شناسایی مناطق روستایی پایدار استان ها از طریق مطالعه علمی بر حسب شاخص ها و مولفه های گوناگون از نظر جمعیتی ، منابع تولیدی ، نیروی انسانی و … .
۵- توسعه زیرساختها و زیربناهای اجتماعی و اقتصادی در مناطق روستایی پایدار استان ها.
